Dünya genelinde kömür kullanımında dikkat çekici bir düşüş yaşanıyor. 2024 yılında devreye giren yeni kömür kapasitesi, son 20 yılın en düşük seviyesine geriledi. Bu durum, özellikle Avrupa Birliği'nin kömür santrallerini kapatma konusundaki kararlılığı ve Türkiye'nin kömür projelerini iptal etme eğilimi ile destekleniyor. Ancak, Çin ve Hindistan'ın kömür yatırımlarına devam etmesi, küresel ölçekte tam bir dönüşümün henüz gerçekleşmediğini gösteriyor.

Kömürde Tarihi Düşüş: Nedenleri ve Sonuçları

Uluslararası sivil toplum kuruluşu Global Energy Monitor'ün "Yükseliş ve Çöküş" raporu, kömür kullanımındaki bu düşüşün temel nedenlerini ve olası sonuçlarını detaylı bir şekilde ortaya koyuyor. Rapora göre:

• Geçen yıl dünyada 44 gigavatlık yeni kömür santrali kapasitesi devreye alındı. Bu, son 20 yılın en düşük seviyesi.
• Aynı dönemde 25,2 gigavatlık kurulu güçte termik santral kapandı.
• Avrupa Birliği'nde devreden çıkarılan kömür santrali kapasitesi 4 kat arttı.
• Türkiye, 2010'dan bu yana 92 gigavatın üzerinde kömür santrali projesini iptal etti.

Bu veriler, dünya genelinde kömürden uzaklaşma eğiliminin güçlendiğini gösteriyor. Ancak, Çin ve Hindistan'ın kömür yatırımlarına devam etmesi, bu dönüşümün önünde önemli bir engel teşkil ediyor.

Türkiye Kömürden Uzaklaşıyor Mu?

Türkiye, son yıllarda kömür projelerini iptal etme ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelme konusunda önemli adımlar attı. Avrupa İklim Eylem Ağı Türkiye İklim ve Enerji Politikaları Sorumlusu Elif Cansu İlhan'ın belirttiği gibi, Türkiye 2015'ten beri neredeyse tüm kömürlü termik santral projelerini iptal etti. Şu anda Türkiye'deki tek yeni santral projesi, Kahramanmaraş'taki Afşin-Elbistan A Termik Santrali'ne eklenmek istenen 688 megavatlık iki ünite olarak öne çıkıyor. Ancak, bu projenin de iptal edilmesi durumunda, Türkiye'nin kömürden çıkış stratejisi daha da güçlenecek.

Gelecekte Ne Olacak?

Kömür kullanımındaki düşüş eğilimi, iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Ancak, bu eğilimin sürdürülebilir olması için, özellikle Çin ve Hindistan'ın kömür yatırımlarını azaltması ve yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelmesi gerekiyor. Ayrıca, kömürden çıkış sürecinde, kömür bölgelerinde yaşayan insanların ekonomik ve sosyal haklarının korunması da büyük önem taşıyor. Fosil Yakıtların Ötesi Kampanyacısı Duygu Kutluay'ın vurguladığı gibi, elektrik ihtiyacının tamamının yenilenebilir enerji kaynaklarından karşılandığı daha refah bir gelecek için başta kömür olmak üzere fosil yakıtlardan çıkmak gerekiyor.