Rize'de çay sezonunun başlamasıyla birlikte fabrikalarda yaşanan yoğunluk, üreticileri ve yetkilileri harekete geçirdi. Çay üreticilerinin teknolojiye ayak uydurmasıyla birlikte artan hasat miktarı, fabrikaların kapasitesini aşınca Rize Ziraat Odası Başkanlığı, üreticilere "Hasada ara verin" çağrısında bulundu. Peki, bu çağrının ardında yatan sebepler neler? Fiyatlar neden düşüşe geçti?

Çay Sektöründe İzdiham Alarmı

16 Mayıs itibarıyla başlayan çay sezonu, Çay İşletmeleri (ÇAYKUR) Genel Müdürlüğü’nün kontenjan uygulamasıyla daha da karmaşık bir hal aldı. Geçmişte elle toplanan çayların, günümüzde makinelerle hasat edilmesi, alım yerleri ve fabrikalarda büyük bir yoğunluğa neden oldu. Bu durum, ÇAYKUR'un dekar başına kontenjanı düşürmesine ve özel sektörde fiyatların taban fiyatın altına inmesine yol açtı.

Rize Ziraat Odası Başkanı Bünyamin Arslan, çay makinelerinin yabancı işçi ihtiyacını azalttığını ancak fabrikaların yoğun hasat nedeniyle zor durumda kaldığını belirtti. Arslan, "Çay sektöründe her yıl yaşadığımız sorunları bu yıl da çok yoğun bir şekilde yaşıyoruz. Makineli tarım, işçi sorununu en aza indirdi. Fakat makineli tarımla yapılan hızlı hasat, bugün sektörü tıkamış durumdadır" dedi.

Fiyat Düşüşlerinin Nedeni Ne?

Arslan'a göre ÇAYKUR’un günlük 9 bin 200 ton olan işleme kapasitesi, özel sektörle birlikte toplamda 16 bin ton seviyelerine ulaşsa da üreticiler tarafından toplanan 25 bin tonun üzerindeki yaş çay işlenemez hale geldi. Bu durum, özel sektör kapılarında yığılmalara ve taban fiyatın altında ciddi fiyat düşüşlerine neden oldu. Arslan, özel sektörün bu durumu fırsat bilerek taban fiyatın altında alım yaptığını vurguladı ve ekledi: "Eğer bu çayı işleyemiyorsanız taban fiyatın altında aldığınızda nasıl işliyorsunuz?"

Başkan Arslan, üreticilere de seslenerek hasada ara vermeleri çağrısında bulundu. Bu çağrının gerekçelerini ise şu şekilde sıraladı:

• Yoğun hasat nedeniyle fabrikaların kapasitesinin aşılması
• Özel sektörün taban fiyatın altında alım yapması
• Çay kalitesinin düşme riski

Arslan, bu sorunun çözümü için ÇAYKUR, muhtarlar, ziraat odaları ve üreticilerin birlikte hareket etmesi gerektiğini belirtti.

Çözüm Önerileri ve Uyarılar

Arslan, çay üreticilerine çay toplamaya ara verme çağrısında bulunurken, önümüzdeki Kurban Bayramı'nı da hatırlatarak, çiftçilerin bayrama kadar çayı bitirme düşüncesinin yanlış olduğunu vurguladı. Bu kadar kısa sürede bu kadar yoğun hasadın işlenmesinin mümkün olmadığını belirten Arslan, hem üreticinin zarar göreceğini hem de kuru çay kalitesinin düşeceğini ifade etti.

Arslan, ikinci sürgün öncesi muhtarlar, ÇAYKUR, ziraat odaları, borsa ve özel sektörün bir araya gelerek bir eylem planı hazırlaması gerektiğini söyledi. Aksi takdirde, fırsatçıların sektörü olumsuz etkileyeceğini belirtti.

Çayın en iyi saklanma şeklinin dalında bırakılması olduğunu hatırlatan Arslan, Rizeli çiftçilere üretime ara vermeleri ve ÇAYKUR kotaları kadar hasat yapmaları çağrısında bulundu. Bu sayede, taban fiyat üzerinde alımların gerçekleşeceğini ve sürecin düzlüğe çıkacağını ifade etti.

Rize'de yaşanan bu çay krizi, sektördeki paydaşların işbirliği yapması ve sürdürülebilir çözümler üretmesi gerektiğini bir kez daha gözler önüne seriyor. Üreticilerin bilinçli hasat yapması, fabrikaların kapasitelerini artırması ve devletin destekleyici politikalar izlemesi, bu sorunun aşılmasında kritik rol oynayacaktır.